Bomen en planten omvatten zoveel meer dan hun Latijnse namen, in hen liggen herinneringen en niet eerder vertelde verhalen besloten. Weaving Realities Collective spoort ons aan om in stilte te gaan luisteren naar hun verhalen, want stilte heeft iets te betekenen. In hun installatie When silence has something to tell maken zij bezoekers deelgenoot van hun persoonlijke ervaringen met ‘dekoloniaal luisteren’. Ze nemen ons mee langs drie verschillende fases: de illusie van vooruitgang; werelden in de schaduw, en tot slot, luisteren - naar culturen, tradities en betekenissen die verder gaan dan botanie, naar veelzijdige kennis over de aarde.

Eeuwenlang waren geneeskunde en botanie met elkaar verbonden totdat het gebruik van bepaalde kruiden en planten als een verdachte praktijk werd beschouwd, vooral vanwege de associatie met hekserij. Veel kennis is daarmee verloren gegaan. Hoewel in 1994 het wettelijk verbod op hekserij in Zuid-Afrika werd afgeschaft, heersen er nog steeds hardnekkige vooroordelen ten aanzien van het gebruik van geneeskrachtige planten in traditionele inheemse vormen van ‘healing’. Het zijn deze planten die de hoofdrol krijgen in de installatie van de Zuid-Afrikaanse Buhlebezwe Siwani. 

Haar oeuvre omvat schilderijen, performance, fotografie, sculptuur, video en installaties.

Wandelend langs de kleurrijke rododendrons, camelia’s en bloesems in het Belmonte Arboretum is het moeilijk voorstelbaar dat zich hier, op de rand van de stuwwal eeuwen geleden dramatische taferelen hebben afgespeeld. Slechts de symbolen van een kruis, rad en galg op een oude cartografische kaart herinneren er ons aan dat op deze locatie een galg heeft gestaan. Vanaf de 15e tot in de 17e eeuw  werden op soortgelijke locaties in Europa ter dood veroordeelden opgehangen als afschrikwekkend voorbeeld.  Velen van hen waren oudere, alleenstaande vrouwen, kruidenvrouwen en vroedvrouwen die van hekserij werden beschuldigd. Nadat kunstenaar Femke Herregraven werd gevraagd nieuw werk te maken voor de 12e editie Beelden op de Berg verdiepte zij zich in de cultuurhistorische achtergronden van deze locatie op de Wageningse berg, die ook wel Galgenhuchje wordt genoemd.

Voor het ontwikkelen van een sculptuur in de openbare ruimte, duikt Kathrin Schlegel altijd eerst in de verschillende verhalen rond een locatie, zowel uit het verleden als het heden. Ze hoopt op deze wijze iets van de geschiedenis van de plek door te laten klinken in het nieuwe werk. Zo verdiepte zij zich voor de tentoonstelling die plaatsvindt in het Belmonte Arboretum in historische afbeeldingen van en teksten over de Wageningse berg  (waar het arboretum zich bevindt). Ze werd geraakt door de natuur, door de Holleweg en zijn betekenis als handelsroute, door legenden over matriarchale culturen, priesteressen, een heiligdom en de restanten van een christelijk kapelletje.

Tijdens haar oriëntatie bezoek aan Wageningen vond Kristina Norman een misvormd en onvolgroeid appeltje vlak bij het kassencomplex Unifarm op de WUR-campus. Was dit appeltje ontsnapt aan de eisen van veredelaar en wetenschap? Het inspireerde haar nieuwe werk Rebel Apple voor de tentoonstelling Heksenkruid – decolonising botany. En het triggerde haar fascinatie voor het spanningsveld tussen identiteit, nationalisme en Oost-Europese koloniale geschiedenissen, waarvan ook haar eerdere projecten getuigen. Norman verdiepte zich via dit appeltje in de geschiedenis van de Baltische staten, in het bijzonder de relatie tussen nationalisme en botanie. 

Juan Arturo García (1988, Mexico-stad, woont in Amsterdam en Mexico-stad).

Juan Arturo García is gefascineerd door de vraag hoe de botanische wetenschap samenhangt met (post)kolonialisme, economische belangen en uitbuiting. Hij interesseert zich in het bijzonder voor de herkomst van en handel in kinine. Deze grondstof is afkomstig uit de bast van de rode Kinaboom [Cinchona pubescens] uit de Andes in Zuid-Amerika. De inheemse bevolking gebruikte deze grondstof tegen koorts. Toen Europese kolonisten eenmaal kennis kregen van deze grondstof ontstond er vanaf het midden van de 17e eeuw een bloeiende handel in kinine, met de dreigende uitsterving van de boom door roofbouw tot gevolg. Wat waren de gevolgen van deze roofbouw? Welke gevolgen had de winning van deze grondstof voor de lokale bevolking? 

Jerrold Eliano Saija (1996, Sittard), woont en werkt in Amsterdam

Belangrijk thema in het werk van Jerrold Saija is de invloed van het koloniale verleden van de Molukken op het heden, op zijn familie en op hemzelf. Door zich te verdiepen in het verleden hoopt Saija nieuwe toekomstbeelden te kunnen visualiseren. Hij put inspiratie uit overgeleverde verhalen, herinneringen, archieven, en uit rouw en Molukse “geneugten”. Hij wil voorouderlijke kennis ontsluiten om processen van heling te stimuleren, na eeuwen van geweld, uitbuiting en assimilatie. In zijn werk verwijst Saija vaak naar typische grondstoffen van de Molukken, zoals de kruidnagel en de sagopalm. Voor Heksenkruid – decolonising botany maakt Saija een installatie waaruit zijn fascinatie voor de Molukse sagopalm blijkt.

Kim Ng (1965, Kluang, Johor, Maleisië), woont en werkt in Kuala Lumpur)

Welke planten gelden als inheems en welke als exoten? Valt dat onderscheid nog wel te maken in de wereld die zo geglobaliseerd is? Voor Heksenkruid – decolonising botany vestigt Kim Ng de aandacht op deze vragen. Onder de titel Pindah (move/relocate/travel) ensceneert deze Maleisische kunstenaar een dialoog tussen planten over kolonisatie en biodiversiteit. 

Beya Gille Gacha: “Wat kunnen we leren van bomen? Waarom zijn zij zo waardevol voor ons?” De Frans-Kameroense kunstenaar hoopt dat haar nieuwe werk “Sentinelle”, deze - en nog veel - meer vragen zal oproepen. Zij is een van de deelnemers aan Heksenkruid / decolonising botany die vanaf 1 juni 2024 is te zien in het Belmonte Arboretum Wageningen. In aanloop naar de opening van deze tentoonstelling die wordt georganiseerd door de stichting Beelden op de Berg introduceert curator Mirjam Westen wekelijks een kunstenaar. 

Susanne Khalil Yusef behaalde in 2018 haar bachelor beeldende kunst aan de St Joost academie in ’s-Hertogenbosch. Op dit moment is zij artist in resident aan de Rijksakademie in Amsterdam. Gaandeweg haar studie verdiepte zij zich intensief in haar familiegeschiedenis en de Palestijnse diaspora. In 2014 nam zij een semester deel aan de International Academy of Art Palestine in Ramallah. Het verblijf aldaar en haar eigen familiegeschiedenis vormen de voedingsbodem voor haar werk. 

Razia Barsatie (1982, Suriname) woont en werkt in Amsterdam en Paramaribo.

Razia Barsatie studeerde in Suriname aan de Nola Hatterman academie en vervolgde haar opleiding aan de Gerrit Rietveld academie en de Rijksakademie in Amsterdam. In haar werk gebruikt zij vaak pigmenten van kruiden en specerijen, zoals bleek tijdens de eindpresentatie op de Rijksakademie in 2022 waar haar presentatie al van een afstand was te ruiken. Zij had een grote ruimtelijke installatie gemaakt die was bedekt met een mix van oranjekleurige specerijen: kurkuma, chilipeper en masala. Via geur creëerde zij zo een “beschermende en troostende” sfeer die herinneringen oproept, aldus de kunstenaar. Zij wil met haar werk bepaalde gevoelens visualiseren die vaak niet bespreekbaar zijn in de Hindoestaanse cultuur waarin ze is opgegroeid.

In het multimediale werk van de Colombiaanse kunstenaar Ana Bravo Pérez staan migratie, geheugen, ballingschap en (de)kolonisatie centraal. Haar studies voeren haar van film- en kunstopleidingen aan de University of Auckland in Nieuw-Zeeland), naar Caracas (Venezuela), Cuba, Buenos Aires (Argentinië) en Amsterdam. Haar ervaringen als migrant vormen een belangrijk uitgangspunt in haar films, installaties en performances. In 2005 is ze haar geboorteland vanwege geweld ontvlucht. Bravo Pérez realiseerde zich in Colombia dat de overweldigende natuur uit haar jeugd ook het decor was van een oorlog die ooit begon met kolonisatie en de exploitatie van natuurlijke bronnen. In haar werk vestigt zij de aandacht op de winning van natuurlijke grondstoffen zoals goud en steenkolen en plaatst deze in relatie tot de koloniale geschiedenis, de uitbuiting van de aarde en het neoliberalisme.

Su Melo (Rancagua, Chili) woont en werkt in Amsterdam.

Het is februari 2024, en kunstenaar Su Melo bezoekt opnieuw het Belmonte Arboretum. Ze is opgetogen over de locatie voor het nieuwe werk dat zij gaat maken voor de 12e editie van Beelden op de Berg: tussen de tamme kastanje en wilde walnotenbomen in het vleugelnotenbos. De bomen zijn nu nog kaal maar komende zomer wordt dit een luwtevolle plek die alle gelegenheid biedt voor bezoekers om stil te worden en te luisteren naar de omringende natuurgeluiden en zich één met de natuur te voelen. Want daar streeft Melo naar met het werk ‘Congress room. Way of being ecocratic’. De komende maanden werkt zij aan deze nieuwe sculptuur in het EKWC (Europees Keramisch Werkcentrum) in Oisterwijk. We kunnen de voortgang volgen via Melo’s blog op Instagram: @Su_Melo

De voorbereidingen voor de 12e editie van Beelden op de Berg zijn in volle gang. In februari 2024 hebben we met medewerking van Graangeluk twee oergranen, spelt en rogge, ingezaaid op een locatie in het Belmonte Arboretum. De locatie biedt een doorkijk naar het Westerveld waar in de zomer eveneens het goudgele graan te zien zal zijn. De locatie is bestemd voor de installatie van Karen Sargsyan, een van de deelnemers aan de 12e editie. Sargsyan is in 1973 geboren in het Armeense Yerevan, hij vluchtte in 1998 naar Nederland en woont in Arnhem. Hij nam in 2006-2007 deel aan de Rijksakademie in Amsterdam. Hij maakt sindsdien kleurrijke, theatrale installaties. Zijn sculpturen verbeelden vaak een beslissend moment in het leven van een historische figuur dan wel een personage uit een bekend (fictief) verhaal.