Femke Herregraven
Wandelend langs de kleurrijke rododendrons, camelia’s en bloesems in het Belmonte Arboretum is het moeilijk voorstelbaar dat zich hier, op de rand van de stuwwal eeuwen geleden dramatische taferelen hebben afgespeeld. Slechts de symbolen van een kruis, rad en galg op een oude cartografische kaart herinneren er ons aan dat op deze locatie een galg heeft gestaan. Vanaf de 15e tot in de 17e eeuw werden op soortgelijke locaties in Europa ter dood veroordeelden opgehangen als afschrikwekkend voorbeeld. Velen van hen waren oudere, alleenstaande vrouwen, kruidenvrouwen en vroedvrouwen die van hekserij werden beschuldigd. Nadat kunstenaar Femke Herregraven werd gevraagd nieuw werk te maken voor de 12e editie Beelden op de Berg verdiepte zij zich in de cultuurhistorische achtergronden van deze locatie op de Wageningse berg, die ook wel Galgenhuchje wordt genoemd. Zij legt verbanden tussen kennis van de medicinale werking van kruiden en planten en de heksenvervolging. Ze achterhaalde meer dan 400 namen van ter doodveroordeelde vrouwen in Nederland. Hun namen gaan een rol spelen in de omvangrijke installatie die het gebied rondom het Galgenhuchje zal markeren.
Een hoofdrol is weggelegd voor twee majestueuze zomereiken die tijdelijk worden vernoemd naar twee veroordeelde vrouwen, Aleyda & Entgen. Aleyda uit Almen werd in 1472 als ‘heks’ veroordeeld; Entgen is de naam van het slachtoffer in 1674. De installatie is een eerbetoon aan hen en aan hun kennis van planten en kruiden.
Beeldend kunstenaar en onderzoeker Femke Herregraven volgde na haar opleiding aan ArtEZ de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Zij promoveert binnenkort als Creator Doctus aan het Sandberg Instituut. Van meet af aan gaat haar interesse uit naar hoe machtsstructuren, financiële markten, geologie, ethiek en wereldwijde klimaatverandering met elkaar samenhangen. Een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld het delven van lithium, wordt door haar vanuit verschillende invalshoeken geanalyseerd waarna de samenhang met winstbejag, ecologische afbraak, en het effect daarvan op individuen en de omgeving op verrassende manieren inzichtelijk wordt gemaakt. De catastrofe-obligatie is het onderwerp van Diving Reflex (Because We Learned Not to Drown, We Can Sing) (2019). In deze installatie zoomt Herregraven in op een soort verzekering die de werelden van geologie en financiën met elkaar verbindt. Wanneer een gebied getroffen kan worden door een natuurramp, zoals een vulkaanuitbarsting, kan een verzekeraar obligaties verhandelen om mogelijke schade te dekken. De kunstenaar ontsluit in haar installatie het handelssysteem dat gebaseerd is op mógelijke toekomstige rampen.
In het werk Malleable Regress (2016-2018) legt Herregraven een verband tussen een plant en technologische vernieuwing. Ze onderzocht de herkomst van rubberen blokken met de merknaam Tjipetir die sinds een paar jaar aanspoelden op stranden. Ze bleken afkomstig van een scheepswrak van de gelijknamige rubberplantage op Java. De plantage verwerkte het melksap van de Indonesische guttaperchaboom dat een bijzonder gunstige eigenschap bleek te bezitten: het is namelijk bestand tegen zeewater. Het bedrijf verscheepte decennialang de blokken naar het Verenigd Koninkrijk die daarmee zijn telegraafkabels op de oceaanbodem isoleerde tegen het zoute water. De toenemende vraag naar deze latex leidde tot een ecologische ramp: de boom is nu uitgestorven. Malleable Regress wordt vanaf 1 juni getoond in Museum De Casteelse Poort in Wageningen.
Femke Herregraven (1982 Nijmegen), woont en werkt in Amsterdam.