Beelhouwers van Zimbabwe

Voor deze lustrumeditie heeft Beelden op de Berg, na een studiedag met vertegenwoordigers uit de moderne kunst, de culturele antropologie en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, gekozen om verder te internationaliseren en een tentoonstelling in Wageningen te presenteren met moderne kunst uit Afrika: ‘Beeldhouwers van Zimbabwe’. 

‘Beeldhouwers van Zimbabwe’ toont het werk van 54 kunstenaars die allen op een of andere manier verbonden zijn met de beeldhouwersgemeenschap Tengenenge in Zimbabwe. Tom Blomefield, voormalig tabaksplanter, legt in 1966 de basis voor deze beeldhouwersgemeenschap nadat de export van tabak in elkaar stort na het uitroepen van een internationale economische boycot tegen het apartheidsregime van Ian Smith.

Tengenenge betekent ‘begin van het begin’. In Tengenenge werken kunstenaars uit Afrikaanse vele landen waaronder Zimbabwe, Angola, Malawi, Mozambique en Zambia. In de heuvels bij Tengenenge (de Great Dyke) wordt in kleinschalige ondiepe dagmijnbouw hoogwaardig serpentijnsteen gedolven, een steensoort die bijzonder geschikt is voor het maken van beelden.

Hier worden de 14 kunstenaars gepresenteerd waarvan 21 kunstwerken door Beelden op de Berg voor deze tentoonstelling zijn aangekocht. Alle beelden zijn gemaakt in de periode 1986-1988.  

Begin jaren zeventig van de twintigste eeuw verschijnt deze moderne Afrikaanse beeldhouwkunst in de musea van New York en Parijs. Veel kunsthistorici reageren ‘wel mooi, maar helaas niet erg origineel’ of ‘zwaar beïnvloed door de Europeanen’. Afrikaanse beeldhouwers die nog nooit met het werk van Pablo Picasso of Constatin Brancusi in aanraking zijn gekomen worden opeens ‘beticht van plagiaat’.

De beeld- en vormtaal uit Afrika was echter wereldwijd een grote inspiratiebron voor vele beeldhouwers en schilders, waaronder Pablo Picasso, Joan Miró, Alberto Giacometti, Henri Matisse en Max Ernst.

Ook in de 5e editie zoekt Beelden op de Berg de relatie tussen de beelden en het Belmonte Arboretum. Die is gevonden in de plek waar de kunstwerken zijn opgesteld, het zogenaamde ‘kastanje-vak’. Door haar structuur roept dit grasland met verspreid staande bomen een sfeer op die verwant is aan het landschap waar de sculpturen hun oorsprong hebben.

Zimbabwe is afgeleid van Dzimba Dza Mabwe hetgeen ‘huis van steen’ betekent. Stenen zijn van oudsher een bron van artistieke inspiratie in Zimbabwe, in de San steenschilderkunst, de architectuur van de ‘Great Zimbabwe Ruins’ bij Masvingo, tot de moderne stenen beeldhouwwerken. ‘Hoe dichter we de kunst in deze stenen benaderen, des te dichter komen we bij ons eigen leven. Een dialoog met elk beeld opent eindeloze dialogen en conversaties in onze ziel’ (citaat van de Zimbabwaanse dichter en schrijver Chenjerai Hove uit ‘Zimbabwe huis van steen’).

Kakoma Kweli  

/ Likishi-Angola 

Richard Mteki

/ Twee kameleons